وبلاگ آموزشی پایه چهارم دبستان

۳ مطلب در فروردين ۱۳۹۵ ثبت شده است


تعریف: جانوران به دو گروه مهره دارها و بی مهره ها تقسیم می شوند. جانوران مهره دار مانند پستان داران، پرنده ها، خزنده ها، دوزیستان و ماهی ها دارای اسکلت و ستون فقرات هستند.

بی مهره ها اسکلت استخوانی و ستون فقرات ندارند و گروه بزرگی از جانوران را تشکیل می دهند.

·         انواع بی مهرگان:

بزرگترین گروه بی مهرگان بندپایان هستند، که شامل حشرات، عنکبوتها، خرچنگها و هزارپاها می باشند. بعضی از گروه های اصلی بی مهره ها عبارت از کیسه تنان، نرم تنان، خارتنان، اسفنج ها و کرم ها هستند.

ü       بندپایان:  جانوران کوچک بند بندی هستند که از روی پاها و بدن هایشان شناخته می شوند.

بندپایان به چهار گروه تقسیم می شوند. حشرات، عنکبوت ها، خرچنگ ها و هزارپاها هر کدام گروهی از بندپایان را تشکیل میدهند. 

 



*      
حشرات: حشرات ما را نیش می زنند، بیمارمان می کنند، محصولات کشاورزی و میوه ها را می خورند، به لباسها و خانه هایمان آسیب می رسانند. این هیولاهای ریز و کوچک، موجودات واقعا ترسناکی اند.

حشره جانور کوچکی است که بدنش از سه بخش تشکیل شده است (سر، سینه و شکم) و روی شش پا راه می رود.

Ø       اما می دانید دنیا بدون حشرات چگونه خواهد بود؟

بدون حشرات برگ خوار، زمین پر از انواع و اقسام گیاهان می شود. بدوم زباله خوارها زمین از مواد زائد و بی فایده مانند ساقه و برگ های پژمرده، مدفوع و جسد جانوران انباشته می شود. بدون حشرات گرده بردار، تقریبا دانه یا میوه ای وجود نخواهد داشت. بدون حشرات قابل شکار ، بدون دانه ها یا میوه ها هیچ پرنده ای وجود نخواهد داشت.

ما برای ادامه زندگی به حشرات نیاز داریم. حشرات در طبیعت جایگاه مهمی دارند.

 

 

 

 

چند نکته جالب درباره ی برخی از حشرات:

 کدام جانور با یک شیپور تنفس می کند؟

مگس ها درون آب های آرام تخم می گذارند. وقتی لارو از تخم بیرون می آید، با یک لوله تنفسی (سیفون) که در انتهای شکمش قرار دارد، تنفس می کند. لارو از این لوله مثل شیپور استفاده می کند

حشرات کوچک چگونه از خود دفاع می کنند؟

1- به سرعت فرار می کنند.                              2- بوی بد تولید می کنند.

3- نیش می زنند.                                             4- ماده ای اسیدی پرتاب می کند.

5- پنهان می شوند.                                          6- دیگران را می ترسانند.

 

*       عنکبوت ها: عنکبوتها هشت پا دارند و بعضی از آنها سمی هستند. فایده عنکبوتها این است که حشرات مضر را می خورند. عنکبوت ها تخمهای خود را درون کیسه ای ابریشمی می ریزند و آن کیسه را با خود حمل می کنند یا آن را به گیاهی می آویزند.

بچه عنکبوت ها شبیه عنکبوت های بالغ هستند.

بدن عنکبوت ها هم مثل تمام بی مهره ها با یک پوسته ضخیم محافظت می شود. این پوسته در واقع نوعی زره است.

عنکبوت ها آن قدر کوچکند که نمی توانند مسافت های طولانی را با پاهایشان بپیمایند. عنکبوت ها برای جا به جا شدن، تارهای نازکی می بافند و از این تارها آویزان می شوند و در مسیر باد تاب می خورند.

*      
خرچنگ ها: خرچنگ ها جزء بی مهره ها ی سخت پوست هستند، این جانان در آب زندگی می کنند. بعضی از خرچنگ ها مانند میگو خوراکی بوده و سرشار از مواد معدنی و ید و چربی های خوب و مناسب برای بدن است.


*      
کرم ها: کرم ها گروهی از بی مهره ها هستند که اشکال گوناگونی دارند و به سه دسته تقسیم می شوند. انواع کرم ها، کرم های پهن، کرم های لوله ای و کرم های حلقوی هستند.

o        کرم های پهن: کرم های پهن از تکه های پهنی تشکیل شده اند. بعضی از این کرم ها باعث ایجاد بیماری در بدن انسان می شوند. این بیماری از خوردن گوشت ن/خته گاو که دارای نوزاد کرم می باشد، به وجود می آید. این کرم در روده باریک انسان بزرگ شده و تخم گذاری می کند.

o        کرم های لوله ای: این کرم ها دراز و باریک و مانند لوله هستند و در روده انسان ایجاد بیماری می کنند. نام یکی از این کرم ها آسکاریس استو گونه دیگر آن کرمک یا اکسیور است.

o        کرم های حلقوی: همه ی ما کرم خاکی را در باغچه خانه دیده ایم که به دنبال غذا می گردد.

 

چرا کرم شب تاب می درخشد؟

کرم شب تاب بر اثر ماده ای شیمیایی که از بدن خود ترشح می کند، نور تولید کرده و می درخشد. این ماده فقط از بدن کرم ماده ترشح می شود.

چرخه زندگی پروانه:

یکی از شگفتی های مخلوقات خداوند، چرخه زندگی است. به تغییرات موجودات زنده در طول زندگی شان، از زمان بارور شدن تخم تا پایان زندگی آن ها چرخه زندگی می گویند.

پروانه ها تخم هایی می گذارند که درون آن ها نوزادهای کرمی شکل رشد می کنند. معمولا پنج روز بعد از تخم گذاری نوزاد کرمی شکل پروانه ز تخم بیرون می آید. نوزاد پروانه بلافاصله بعد از آنکه از تخم بیرون می آید آن قدر غذا می خورد که کاملا رشد کند. غذای نوزاد پروانه برگ درخت است. سپس پوسته ای به نام پیله دور خود می سازد و چند هفته بعد پروانه زیبایی از آن خارج می شود.

 

 


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ فروردين ۹۵ ، ۱۷:۴۱
. نیرو

جانوران بی مهره

 

جانوران را به دو دسته مهره داران و بی مهرگان تقسیم می کنیم.
جانوران مهره دار: مانند ماهی ها، دوزیستان، پرندگان و غیره که بدنشان دارای اسکلتی از جنس استخوان است.
جانوران بی مهره : جانورانی هستند که در بدنشان اسکلت استخوانی وجود ندارد. بی مهرگان دسته بزرگی از جانوران را تشکیل می دهند.  مانند:اسفنج ها ، کیسه تنان ،  نرم تنان،  خارتنان  ،کرم ها  و بندپایان

برای مطالعه گوناگونی جانوران در این فصل از طبقه بندی ساده زیر استفاده می کنیم.


اسفنج ها :

اسفنج ها در دریاها زندگی می کنند . وسیله حرکتی ندارند و همیشه یک جا چسبیده اند و حتی شکل معینی هم ندارند ولی ظاهر انها گیاه مانند است . آنها ساده ترین موجودات هستند و هیچ دستگاهی ندارند.

 

کیسه تنان :

در مقایسه با اسفنج ها اندکی پیشرفته تر هستندو در بدن آنها چندین نوع سلول برای کارهای تخصصی مانند گوارش ، حرکت ، حس کردن و ... به وجود آمده است اما هیچ نوع اندام و دستگاهی ندارند .علت نام گذاری این جانوران به کیسه تنان بدن کیسه مانند آن ها است . عروس دریایی ، شقایق دریایی و هیدر کیسه تن هستند .

 

نرم تنان

به جز چند نمونه محدود همه نرم تنان در آب زندگی میکنند و دارای دستگاه های مختلف در بدن خود هستند . معروف ترین آنها هشت پا ، لیسه و حلزون می باشد .

 

 

 

خارتنان : اغلب این جانوران از خارهای نوک تیزی پوشیده شده است و همگی دریازی هستند . خارتنان تفاوت های عمده ای بارزی با دیگر جانوران دارند . به نظر می رسد که خارتنان مسیر تکاملی کاملا جداگانه ای نسبت به دیگر جانوران داشته اند . از لحاظ مراحل جنینی ، به ویژه تقارن شعاعی به مهره داران شباهت دارند

خارتنان در بستر دریاها از سواحل تا اعماق ده هزار متری زندگی می کنند . از نمونه های آشنای آن ها می توان ستاره دریایی ، توتیا ، خیار دریایی و لاله دریایی را نام برد

همه انواع خارتنان در دریاهای گرم زندگی می کنند . این جانوران به هیچ یک از گروه های دیگر شبیه نیستند . مثلا دستگاه گردش خون ، تنفس و دفع ندارند و به جای آن دستگاه گردش آب دارند .

 

 

شکل ظاهری ـ بدن از یک صفحه ی مرکزی که از 5 بازو جدا می شود ، تشکیل شده است . بدن پهن ، قابل انعطاف تر و پوشیده از اپیدرم مژک دار و رنگدانه دار است . دهان در سطح زیرین و مخرج در سطح فوقانی قرار دارد . در سطح زیرین هر یک از بازو ها شیاری است که از ان دو ردیف پاهای لوله مانند و ظریف خارج می شود . این پاها به وسیله ی ردیف هایی از خار حفاظت می شوند.

  

توتیا

 ، سکه ی دریایی و خارسانان قلبی شکل ، مثال هایی از این رده اند . بدن این جانوران مدور و بدون بازوست ، اما خارهای بلند و متحرک ، سطح بدن را می پوشانند . این جانوران ، در روی صخره ها و یا در گل و لای دریاها زندگی می  . حرکت آن ها به کمک خارهای روی بدن و پاهای لوله ای است.

 

 

(رده ی خیار سانا ن)

 نمونه ی مهم آن ها خیار دریایی است . این جانوران ضمن آن که تقارن شعاعی دارند ، در طول محور قائم بدن ، رشد بیشتری کرده اند . دهان در سطح فوقانی و مخرج در سطح تحتانی قرار دارد ، حرکت آن ها کند و به کمک پاهای لوله ای است . غذای ان ها بیشتر پس مانده های غذایی دیگر جانوران است که به وسیله ی بازوانی که در اطراف دهان قرار دارد ، به درون لوله گوارش وارد می شوند

 

 

 

 

                                            . رده ی لاله سانان یا لاله وشان

 

 شباهت های زیادی به گیاهان دارند . از خطوط جزر و مد گرفته تا اعماق زیاد آب دیده می شوند . جانور به کمک بخش ساقه مانندی به کف دریا ثابت می شود . بخشی که از آن بازوها جدا می شود ، کالیکس نام دارد . غذای لاله دریایی از جانوران میکروسکوپی شناور در آب (پلانگتون ها ) تامین می شود

 

.

 سکه دریایی

 

کرم ها و بند پایان :

گروه کرم ها و بندپایان گروه بسیار بزرگی از بی مهرگان هستند که دانشمندان آنها را به طبقات کوچک تر تقسیم کرده اند.                                                                                                                       کرم ها از لحاظ شکل به سه گروه تقسیم می شوند: 1- کرم های پهن      2- کرم های لوله ای      3- کرم های حلقوی


کرم های پهن : مانند کرم کدو، بدنشان از قطعه های پهن تشکیل شده است. یک نوع از کرم کدو در روده انسان زندگی می کند و به این موجود که غذای مورد نیاز خود را از بدموجود زنده دیگر می گیرد، انگل می گوییم.

 

 


کرم های لوله ای : مانند آسکاریس بدن باریکی دارند. کرم آسکاریس در داخل روده انسان زندگی می کند و در همان جا تخم ریزی می کند. تخم ها همراه مدفوع از روده خارج شده و محیط را آلوده می کنند. تخم آسکاریس از راه سبزیجات نشسته و آب آشامیدنی آلوده به بدن منتقل می شوند.
یکی دیگر از کرم های لوله ای انگل، کرمک است. کرمک در انتهای لوله گوارش کودکان رشد می کند و باعث خارش شدید می شود.


کرم های حلقوی : بدن این کرم ها از حلقه های زیادی درست شده است. مانند کرم خاکی. این کرم برای یافتن غذا در خاک حرکت می کند و برای باغچه و زمین کشاورزی مفید است زیرا خاک را جابه جا می کند و هوا را به ذرات خاک می رساند.

بندپایان :

بندپایان شامل حشرات، عنکبوت ها، خرچنگ ها و هزارپا ها می باشند. نمونه هایی از بندپایان در جنگل، دریا و حتی خانه ها یافت می شود. مانند مورچه، پروانه، خرچنگ، هزارپا و …   بندپایان فراوان ترین گونه جانوران بی مهره هستند.
حشرات 6 پا دارند و بدن آن ها از
۳ قسمت سر ، سینه وشکم درست شده است . عنکبوت ها 8 پا  و بدن ۲ قسمتی دارند.

بعضی سمی و بعضی غیر سم. ی اند. خرچنگ ها در آب زندگی می کنند پوشش خارجی بدن آنها سفت است. بعضی خرچنگ ها خوراکی هستند. هزارپاها بعضی علف خوار و بعضی گوشتخوارند. هزارپای گوشتخوار، سمی است.

 

پرسش های بخش 4

جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
1- به جانورانی که در بدن آنها اسکلت استخوانی وجود نداشته باشد ................................................... می گویند.
2- به موجود زنده ای که غذای خود را از بدن موجود زنده دیگر می گیرد .................................. می گویند.
3- نرم تنان در گروه جانوران .................................. قرار دارند.
4- هشت پا یک جانور بی مهره دریایی است که به گروه بزرگ تر بی مهرگان تعلق دارد و به گروه کوچک تر ................... .
5- عروس دریایی بی مهره ای از جنس .................................. است.
6- حشرات بدنشان از 3 قسمت سر و .................................. و شکم تشکیل شده، 2 شاخک و ................  پا دارند.
7- کرم کدو از نوع کرم های ..................................  و کرم خاکی از نوع کرم های .................................. است.

 

سوالات تشریحی

1- چه تفاوت مهمی در میان جانواران مهره دار و بی مهره وجود دارد ؟  جانوران مهره دار دارای اسکلتی از جنس استخوان هستند و جانوران بی مهره در بدن خود این اسکلت استخوانی را ندارند.

2- بدن بی مهرگان ساده تر است یا مهره داران ؟ بی مهرگان

3- انواع گروه های بی مهرگان را نام ببرید ؟ اسنفج ها،   مرجان ها،   نرم تنان،   خارتنان،   کرم ها،   بندپایان

4- مرجان ها چه شباهت هایی با اسفنج ها دارند ؟ هردو گروه در کف دریاها زندگی می کنند و بعضی از گونه های هر یک، حرکت دارند.

5- تخم کرم کدو چگونه از گاو به انسان منتقل می شود ؟  مدفوع آلوده انسان علف هایی را که گاو می خورد آلوده           می کند و تخم کرم در بدن حیوان به نوزاد تبدیل می شود و زنده می ماند و با خوردن چنین گوشتی نوزاد کرم کدو به انسان و روده او منتقل شده تبدیل به کرم کدو می شود.                                                                                                                                 6-کرم آسکاریس چه می خورد ؟ غذای گوارش یافته را می خورد.                                                                                        7- فرق پوشش بدن حلزون با بدن صدف چیست ؟ پوشش بدن حلزون حفره ای است و پوشش بدن صدف دوکفه ای است.

8- حشرات چه خصوصیات مشترکی دارند ؟ همگی 6 پا و 2 شاخک دارند و بدنشان از سه قسمت تشکیل شده است.

9- کدام گروه از بی مهرگان به هیچ گروه دیگری شبیه نیستند ؟ خارتنان

10- چند نوع از خارتنان را نام ببرید ؟ توتیا و ستاره دریایی

11- اگر قبل از مصرف سبزی آن را ضد عفونی نکنیم، کدام بیماری انگلی در انتظار ماست ؟ به انگل آسکاریس مبتلا             می شویم.

12- یک نوع خرچنگ خوراکی را نام ببرید ؟  میگو

 




comment
۳ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ فروردين ۹۵ ، ۱۷:۳۹
. نیرو

خطوط موازی

 

1) متوازی الاضلاع:چهار ضلعی است که اضلاع آن دو به دو موازی باشند 

خواص متوازی الاضلاع :  در هر متوازی الاضلاع زاویه های مجاور مکمل اند  و زاویه های مجاور مقابل مساویند .
در هر متوازی الاضلاع ضلع های  مقابل با هم برابرند.
در هر متوازی  الاضلاع قطر ها یکدیگر را نصف می کنند.

 

خطوط موازی

 

2) مستطیل:چهار ضلعی که تمام زاویه های آن قائمه باشد به عبارت دیگر مستطیل متوازی الاضلا عی است که یک زاویه ی قائمه داشته باشد .

خواص  مستطیل: چون مستطیل نوعی متوازی الاضلاع است پس تمام خواص متوازی الاضلاع را داراست .
قطر های مستطیل با هم برابرند.
خطوط موازی
 

 

3) لوزی : چهار ضلعی که چهار ضلع آن مساوی باشند لوزی است .

خواص لوزی:  چون لوزی نوعی متوازی الاضلاع است پس همه ی  خواص متوازی الاضلا ع را داراست .
 
قطرهای لوزی بر هم عمودند
هر قطر لوزی نیمساز دو زاویه ی مقابل لوزی است .

 

خطوط موازی

 

4) مربع : چهار ضلعی است که چهار ضلع آن مساوی و چهار زاویه ی آن قائمه هستند .

 
بنابراین مربع هم نوعی لوزی، هم نوعی مستطیل و در نتیجه نوعی متوازی الاضلاع است.
پس تمام خواص آن ها را داراست

 

خطوط موازی

 

5) ذوزنقه :چهار ضلعی است که فقط  دو ضلع آن با هم موازی باشند .

در ذوزنقه دو ضلع موازی را قاعده و دو ضلع غیر موازی را ساق های ذوزنقه می گویند  
خواص ذوزنقه: در ذوزنقه  زاویه های مجاور به هر ساق  مکمل یکدیگرند.

 

انواع ذوزنقه :

 ذوزنقه قائم الزاویه :  ذوزنقه ای است که یک ساق آن بر دو قاعده عمود شده باشد.
 
خطوط موازی
 
ذوزنقه متساوی الساقین : ذوزنقه ای است که دو ساق آن با هم برابر باشد.
 
خطوط موازی

ب

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ فروردين ۹۵ ، ۱۷:۳۷
. نیرو