انواع بی مهرگان

جانوران بی مهره

 

جانوران را به دو دسته مهره داران و بی مهرگان تقسیم می کنیم.
جانوران مهره دار: مانند ماهی ها، دوزیستان، پرندگان و غیره که بدنشان دارای اسکلتی از جنس استخوان است.
جانوران بی مهره : جانورانی هستند که در بدنشان اسکلت استخوانی وجود ندارد. بی مهرگان دسته بزرگی از جانوران را تشکیل می دهند.  مانند:اسفنج ها ، کیسه تنان ،  نرم تنان،  خارتنان  ،کرم ها  و بندپایان

برای مطالعه گوناگونی جانوران در این فصل از طبقه بندی ساده زیر استفاده می کنیم.

اسفنج ها :

اسفنج ها در دریاها زندگی می کنند . وسیله حرکتی ندارند و همیشه یک جا چسبیده اند و حتی شکل معینی هم ندارند ولی ظاهر انها گیاه مانند است . آنها ساده ترین موجودات هستند و هیچ دستگاهی ندارند.

 

کیسه تنان :

در مقایسه با اسفنج ها اندکی پیشرفته تر هستندو در بدن آنها چندین نوع سلول برای کارهای تخصصی مانند گوارش ، حرکت ، حس کردن و ... به وجود آمده است اما هیچ نوع اندام و دستگاهی ندارند .علت نام گذاری این جانوران به کیسه تنان بدن کیسه مانند آن ها است . عروس دریایی ، شقایق دریایی و هیدر کیسه تن هستند .

 

نرم تنان

به جز چند نمونه محدود همه نرم تنان در آب زندگی میکنند و دارای دستگاه های مختلف در بدن خود هستند . معروف ترین آنها هشت پا ، لیسه و حلزون می باشد .

 

 

 

خارتنان : اغلب این جانوران از خارهای نوک تیزی پوشیده شده است و همگی دریازی هستند . خارتنان تفاوت های عمده ای بارزی با دیگر جانوران دارند . به نظر می رسد که خارتنان مسیر تکاملی کاملا جداگانه ای نسبت به دیگر جانوران داشته اند . از لحاظ مراحل جنینی ، به ویژه تقارن شعاعی به مهره داران شباهت دارند

خارتنان در بستر دریاها از سواحل تا اعماق ده هزار متری زندگی می کنند . از نمونه های آشنای آن ها می توان ستاره دریایی ، توتیا ، خیار دریایی و لاله دریایی را نام برد

همه انواع خارتنان در دریاهای گرم زندگی می کنند . این جانوران به هیچ یک از گروه های دیگر شبیه نیستند . مثلا دستگاه گردش خون ، تنفس و دفع ندارند و به جای آن دستگاه گردش آب دارند .

 

 

شکل ظاهری ـ بدن از یک صفحه ی مرکزی که از 5 بازو جدا می شود ، تشکیل شده است . بدن پهن ، قابل انعطاف تر و پوشیده از اپیدرم مژک دار و رنگدانه دار است . دهان در سطح زیرین و مخرج در سطح فوقانی قرار دارد . در سطح زیرین هر یک از بازو ها شیاری است که از ان دو ردیف پاهای لوله مانند و ظریف خارج می شود . این پاها به وسیله ی ردیف هایی از خار حفاظت می شوند.

  

توتیا

 ، سکه ی دریایی و خارسانان قلبی شکل ، مثال هایی از این رده اند . بدن این جانوران مدور و بدون بازوست ، اما خارهای بلند و متحرک ، سطح بدن را می پوشانند . این جانوران ، در روی صخره ها و یا در گل و لای دریاها زندگی می  . حرکت آن ها به کمک خارهای روی بدن و پاهای لوله ای است.

 

 

(رده ی خیار سانا ن)

 نمونه ی مهم آن ها خیار دریایی است . این جانوران ضمن آن که تقارن شعاعی دارند ، در طول محور قائم بدن ، رشد بیشتری کرده اند . دهان در سطح فوقانی و مخرج در سطح تحتانی قرار دارد ، حرکت آن ها کند و به کمک پاهای لوله ای است . غذای ان ها بیشتر پس مانده های غذایی دیگر جانوران است که به وسیله ی بازوانی که در اطراف دهان قرار دارد ، به درون لوله گوارش وارد می شوند

 

 

 

 

                                            . رده ی لاله سانان یا لاله وشان

 

 شباهت های زیادی به گیاهان دارند . از خطوط جزر و مد گرفته تا اعماق زیاد آب دیده می شوند . جانور به کمک بخش ساقه مانندی به کف دریا ثابت می شود . بخشی که از آن بازوها جدا می شود ، کالیکس نام دارد . غذای لاله دریایی از جانوران میکروسکوپی شناور در آب (پلانگتون ها ) تامین می شود

 

.

 سکه دریایی

 

کرم ها و بند پایان :

گروه کرم ها و بندپایان گروه بسیار بزرگی از بی مهرگان هستند که دانشمندان آنها را به طبقات کوچک تر تقسیم کرده اند.                                                                                                                       کرم ها از لحاظ شکل به سه گروه تقسیم می شوند: 1- کرم های پهن      2- کرم های لوله ای      3- کرم های حلقوی

کرم های پهن : مانند کرم کدو، بدنشان از قطعه های پهن تشکیل شده است. یک نوع از کرم کدو در روده انسان زندگی می کند و به این موجود که غذای مورد نیاز خود را از بدموجود زنده دیگر می گیرد، انگل می گوییم.

 

 

کرم های لوله ای : مانند آسکاریس بدن باریکی دارند. کرم آسکاریس در داخل روده انسان زندگی می کند و در همان جا تخم ریزی می کند. تخم ها همراه مدفوع از روده خارج شده و محیط را آلوده می کنند. تخم آسکاریس از راه سبزیجات نشسته و آب آشامیدنی آلوده به بدن منتقل می شوند.
یکی دیگر از کرم های لوله ای انگل، کرمک است. کرمک در انتهای لوله گوارش کودکان رشد می کند و باعث خارش شدید می شود.

کرم های حلقوی : بدن این کرم ها از حلقه های زیادی درست شده است. مانند کرم خاکی. این کرم برای یافتن غذا در خاک حرکت می کند و برای باغچه و زمین کشاورزی مفید است زیرا خاک را جابه جا می کند و هوا را به ذرات خاک می رساند.

بندپایان :

بندپایان شامل حشرات، عنکبوت ها، خرچنگ ها و هزارپا ها می باشند. نمونه هایی از بندپایان در جنگل، دریا و حتی خانه ها یافت می شود. مانند مورچه، پروانه، خرچنگ، هزارپا و …   بندپایان فراوان ترین گونه جانوران بی مهره هستند.
حشرات 6 پا دارند و بدن آن ها از ۳ قسمت سر ، سینه وشکم درست شده است . عنکبوت ها 8 پا  و بدن ۲ قسمتی دارند.

بعضی سمی و بعضی غیر سم. ی اند. خرچنگ ها در آب زندگی می کنند پوشش خارجی بدن آنها سفت است. بعضی خرچنگ ها خوراکی هستند. هزارپاها بعضی علف خوار و بعضی گوشتخوارند. هزارپای گوشتخوار، سمی است.

 

پرسش های بخش 4

جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
1- به جانورانی که در بدن آنها اسکلت استخوانی وجود نداشته باشد ................................................... می گویند.
2- به موجود زنده ای که غذای خود را از بدن موجود زنده دیگر می گیرد .................................. می گویند.
3- نرم تنان در گروه جانوران .................................. قرار دارند.
4- هشت پا یک جانور بی مهره دریایی است که به گروه بزرگ تر بی مهرگان تعلق دارد و به گروه کوچک تر ................... .
5- عروس دریایی بی مهره ای از جنس .................................. است.
6- حشرات بدنشان از 3 قسمت سر و .................................. و شکم تشکیل شده، 2 شاخک و ................  پا دارند.
7- کرم کدو از نوع کرم های ..................................  و کرم خاکی از نوع کرم های .................................. است.

 

سوالات تشریحی

1- چه تفاوت مهمی در میان جانواران مهره دار و بی مهره وجود دارد ؟  جانوران مهره دار دارای اسکلتی از جنس استخوان هستند و جانوران بی مهره در بدن خود این اسکلت استخوانی را ندارند.

2- بدن بی مهرگان ساده تر است یا مهره داران ؟ بی مهرگان

3- انواع گروه های بی مهرگان را نام ببرید ؟ اسنفج ها،   مرجان ها،   نرم تنان،   خارتنان،   کرم ها،   بندپایان

4- مرجان ها چه شباهت هایی با اسفنج ها دارند ؟ هردو گروه در کف دریاها زندگی می کنند و بعضی از گونه های هر یک، حرکت دارند.

5- تخم کرم کدو چگونه از گاو به انسان منتقل می شود ؟  مدفوع آلوده انسان علف هایی را که گاو می خورد آلوده           می کند و تخم کرم در بدن حیوان به نوزاد تبدیل می شود و زنده می ماند و با خوردن چنین گوشتی نوزاد کرم کدو به انسان و روده او منتقل شده تبدیل به کرم کدو می شود.                                                                                                                                 6-کرم آسکاریس چه می خورد ؟ غذای گوارش یافته را می خورد.                                                                                        7- فرق پوشش بدن حلزون با بدن صدف چیست ؟ پوشش بدن حلزون حفره ای است و پوشش بدن صدف دوکفه ای است.

8- حشرات چه خصوصیات مشترکی دارند ؟ همگی 6 پا و 2 شاخک دارند و بدنشان از سه قسمت تشکیل شده است.

9- کدام گروه از بی مهرگان به هیچ گروه دیگری شبیه نیستند ؟ خارتنان

10- چند نوع از خارتنان را نام ببرید ؟ توتیا و ستاره دریایی

11- اگر قبل از مصرف سبزی آن را ضد عفونی نکنیم، کدام بیماری انگلی در انتظار ماست ؟ به انگل آسکاریس مبتلا             می شویم.

12- یک نوع خرچنگ خوراکی را نام ببرید ؟  میگو